Rối loạn chuyển hóa lipid máu thường phát triển âm thầm trong thời gian dài trước khi dẫn đến các biến chứng nguy hiểm. Vì vậy, cần hiểu rõ rối loạn lipid máu là gì để nhận biết sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời, giảm bớt nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Lipid máu (hay lipid huyết, mỡ máu) là những chất béo được tìm thấy trong máu với thành phần chủ yếu là cholesterol và triglyceride (chất béo trung tính).
Bản chất của cholesterol và triglyceride là những lipid không tan trong nước và không thể di chuyển tự do trong máu. Chúng cần gắn kết với protein để tạo thành các phân tử lipoprotein có khả năng di chuyển khắp cơ thể bằng đường máu. Do đó, lipid máu cũng được hiểu đơn giản là những chất béo được protein vận chuyển trong máu.
Dựa theo tỷ trọng của protein gắn kết, lipid máu được chia thành nhiều loại bao gồm:
Bình thường, lipid tham gia vào quá trình sản xuất các hormone và acid mật, đồng thời cũng là nguồn cung cấp và dự trữ năng lượng cho hoạt động của cơ thể. Rối loạn lipid máu (hay rối loạn chuyển hóa lipid máu, rối loạn lipid huyết, rối loạn mỡ máu) là tình trạng bệnh lý xảy ra khi có sự mất cân bằng của một hoặc nhiều thông số lipid máu trong cơ thể. Các rối loạn thường gặp nhất là:
Các triệu chứng rối loạn mỡ máu thường không có biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn mới phát triển. Phần lớn triệu chứng chỉ được nhận biết khi nồng độ các thành phần lipid máu tăng cao kéo dài hoặc gây ra biến chứng ở các cơ quan. Hầu hết bệnh nhân đều vô tình phát hiện bệnh khi làm xét nghiệm chẩn đoán bệnh lý khác hoặc trong quá trình thăm khám định kỳ.
Khi bệnh tiến triển hơn, các triệu chứng phổ biến có thể bao gồm:
Với một số trường hợp, các triệu chứng này có xu hướng giảm nhẹ trong lúc nghỉ ngơi và ngược lại, khi hoạt động căng thẳng chúng có thể trở nên tồi tệ hơn.
Ngoài ra, rối loạn lipid máu còn gây ra một số dấu chứng đặc hiệu ở ngoại biên và nội tạng như:
Dựa vào nguyên nhân, rối loạn lipid máu được chia thành rối loạn lipid máu tiên phát và thứ phát. Nguyên nhân gây rối loạn lipid máu tiên phát có liên quan đến di truyền. Trong khi đó, nguyên nhân của rối loạn lipid máu thứ phát thường do chế độ ăn uống không lành mạnh (tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu đường bột, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa), béo phì, uống nhiều rượu bia, hút thuốc và lối sống ít vận động. Ngoài ra, tình trạng này cũng có liên quan đến đái tháo đường, cường cortisol (hội chứng Cushing), sử dụng estrogen, nghiện rượu hoặc bệnh thận.
Nguy cơ mắc bệnh thường cao hơn ở những người có mang một hoặc nhiều yếu tố được liệt kê dưới đây:
Nếu không được kiểm soát và điều trị kịp thời, rối loạn chuyển hóa lipid máu có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như nhiễm lipid võng mạc, gan nhiễm mỡ, viêm tụy cấp, viêm tắc động mạch hai chi dưới gây thiếu máu hoại tử bàn chân, đái tháo đường, vô sinh…
Tuy nhiên, đáng lưu ý và nguy hiểm nhất là các biến cố ở tim mạch, bao gồm xơ vữa động mạch, đột tử do tim, nhồi máu cơ tim cấp tính, đột quỵ… vì có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
Bài viết liên quan:
Thông thường, để chẩn đoán rối loạn lipid máu, bác sĩ sẽ dựa vào việc khai thác triệu chứng lâm sàng và kết quả kiểm tra nồng độ lipid trong máu. Bệnh nhân có thể được yêu cầu lấy máu vào buổi sáng trước khi ăn để làm xét nghiệm định lượng lipid.
Rối loạn chuyển hóa lipid được chẩn đoán xác định nếu kết quả xét nghiệm có một trong các thông số dưới đây:
Trường hợp bệnh tiến triển phức tạp, bác sĩ có thể đề nghị thêm một số phương pháp cần thiết để có đủ thông tin cho việc chẩn đoán. Các phương pháp bổ sung thường là soi đáy mắt, siêu âm, chụp cắt lớp…
Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống thường là chỉ định đầu tiên trong điều trị rối loạn chuyển hóa lipid máu. Theo đó, một quy trình ăn kiêng và luyện tập thể dục có thể được hướng dẫn cho bệnh nhân để cải thiện tình trạng bệnh.
Tuy nhiên, để điều trị hiệu quả cần có sự kết hợp song song giữa thay đổi lối sống và sử dụng các thuốc giúp nồng độ lipid máu trở lại bình thường. Một số loại thuốc thường thấy trong các chỉ định điều trị rối loạn lipid máu là:
Dựa vào những thông tin được biết về tình trạng rối loạn lipid máu, ngay từ bây giờ bạn đã có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản để phòng ngừa bệnh:
Hy vọng các nội dung trong bài viết được Bowtie Việt Nam chia sẻ đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng rối loạn lipid máu, từ đó có thể lựa chọn được cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
© 2024 Bản quyền thuộc Bowtie Vietnam Company Limited.
