Tinatayang 1,414,259 kaso ng kanser sa prostate at 375,304 na pagkamatay ng kanser sa prostate ang tinatayang naganap sa buong mundo noong 2020.
Ayon sa pinakahuling datos ng WHO na inilathala noong 2018 Prostate Cancer Deaths sa Pilipinas ay umabot sa 3,319 o 0.54% ng kabuuang pagkamatay. Ang age adjusted Death Rate ay 14.97 bawat 100,000 populasyon na nasa Pilipinas #104 sa mundo.
Sa pagbanggit sa 2020 data mula sa Global Cancer Observatory (GCO), sinabi ng DOH na angkanser sa prostate ang ikalimang nangungunang cancer site at pangatlo sa nangungunang sanhi ng pagkamatay ng cancer sa mga lalaking Pilipino.
Samantala, sinabi ng Philippine Cancer Society noong 2015 na humigit-kumulang 6 sa 10 kaso ang na-diagnose sa mga lalaking may edad 65 o mas matanda. Ang average na edad sa oras ng diagnosis ay 66 taong gulang.
Nangyayari ang kanser sa prostate kapag ang mga cell sa prostate gland (male sex gland) ay nagsimulang lumaki nang walang kontrol. Ang prostate gland ay isang maliit na glandula na hugis walnut sa mga lalaki na mahalaga upang makagawa ng semen fluid na nagpapalusog at nagdadala ng sperm.
Karamihan sa mga kanser sa prostate ay unti-unting lumalaki at nananatiling nakakulong sa glandula, kung saan maaaring hindi ito gaanong nakakapinsala.
Gayunpaman, ang ibang mga uri ay maaaring maging agresibo at maaaring kumalat nang mabilis. Ang maagang pagsusuri ay ang susi sa matagumpay na paggamot.
Sa mga maagang yugto ay maaaring walang sintomas, ang limang potensyal na babala ng kanser sa prostate ay:
- Pananakit/nasusunog na pakiramdam sa panahon ng pag-ihi o ejaculation
- Madalas na pag-ihi, lalo na sa gabi
- Nahihirapang huminto o simulan ang pag-ihi
- Kakulangan sa kakayahan na makapag patigas ng ari
- Pagkakaroon ng dugo sa ihi at semilya
Kasama sa iba pang mga sintomas ang:
- Hindi karaniwang mahinang daloy ng ihi
- Hindi maipaliwanag na sakit sa paligid ng prostate, lalo na habang nakaupo
Sa mga kaso ng pagkalat sa labas ng prostate gland, maaaring magkaroon ng pamamaga sa ibabang bahagi ng katawan, at pagkakaroon ng pananakit ng likod, balakang o buto. Maaaring mayroon ding abnormal na pagdumi o pag-ihi at hindi maipaliwanag na pagbaba ng timbang.
Ang uri ng kanser sa prostate ay depende sa uri ng cell na kasangkot:
Prostatic Adenocarcinoma/Glandular kanser sa prostate: Ang pinakakaraniwang anyo (mga 99%) ng kanser sa prostate na nabubuo mula sa mga selula ng glandula. Ang dalawang pangunahing subtype ay:
- Acinar/Conventional Adenocarcinoma:
Nagsisimulang umunlad ang kanser sa likod ng prostate malapit sa tumbong at maaaring maramdaman ng doktor sa panahon ng pagsusuri sa tumbong. Pinapataas nito ang mga antas ng PSA (Prostate-Specific Antigen) sa dugo na isang pangunahing marker para sa diagnosis. Ang anyo ng kanser na ito ay tumutukoy sa halos lahat ng prostatic adenocarcinomas.
- Prostatic Ductal Adenocarcinoma (PDA):
Ito ay isang bihira ngunit mas agresibong anyo ng adenocarcinoma na lumalaki at umuunlad nang mas mabilis. Madalas na nabubuo kasama ng acinar form ngunit sa mga cell na lining sa mga tubo at ducts ng prostate glands. Mas mahirap itong matukoy dahil hindi talaga tumataas ang mga antas ng PSA.
Ang madalas na pagnanasang umihi, masakit na pag-ihi/pagbulalas, at dugo sa semilya ay ang pinakakaraniwang sintomas ng prostatic adenocarcinomas.
Ang iba pang mga bihirang anyo ay:
- Small Cell Carcinoma: Humigit-kumulang 1% ng mga kanser sa prostate ang nabubuo mula sa maliliit na bilog na cell sa prostate. Maaari silang kumalat nang napakabilis, tulad ng sa mga buto.
- Squamous Cell Carcinoma: Bihira ngunit mabilis na lumalagong anyo na nagsisimula sa mga patag na selula na sumasakop sa mga glandula ng prostate.
- Neuroendocrine tumor or Carcinoids: Isang bihirang anyo na nabubuo sa nerve at gland cells na gumagawa at naglalabas ng mga hormone.
- Transitional Cell (or urothelial) Carcinomas: Lumalaki sa urethra (isang tubo na naglalabas ng ihi palabas ng katawan) at kumakalat sa prostate, o vice-versa, napakabihira.
- Prostate Sarcomas(also called Soft-tissue Prostate Cancer): Nabubuo sa labas ng mga glandula ng prostate, sa malambot na tisyu ng prostate tulad ng kalamnan at nerves. Ito ay isang napakabihirang anyo, accunting para sa 0.1% ng mga kaso. ibig sabihin. mga 1 sa 1,000 lalaki.
Ang mga mutation ng DNA (lalo na ang genetic mutations ng BRCA1 at BRCA2) ay kilala bilang pangunahing sanhi ng kanser sa prostate. Bagama’t nananatiling hindi sigurado kung bakit nagkakaroon ng cancer ang isang tao, ang mga nasa ibaba na ipinahiwatig na mga salik ng panganib ay nagpapataas ng mga pagbabago sa pagkakaroon ng kanser sa prostate:
- Edad: Ang kanser sa prostate ay bihira para sa mga lalaking wala pang 40. Humigit-kumulang 6 sa 10 kaso ay matatagpuan sa mga lalaking mas matanda sa 65. Mabilis na tumataas ang mga pagkakataong magkaroon ng kanser sa mga lalaki pagkatapos ng edad na 50.
- Etnisidad/Lahi:Ang mga lalaking African American at mga lalaking Carrbbean ng African history ay nasa mataas na panganib na magkaroon ng kanser sa prostate kaysa sa ibang mga lahi.
- Kasaysayan ng pamilya: Ang isang kilalang kaso ng kanser sa prostate sa pamilya, sa mga magulang o kapatid ay maaaring magpataas ng panganib na magkaroon ng kanser sa prostate.
- Labis na katabaan: Ang mga taong napakataba ay mas malamang na magkaroon ng agresibo at paulit-ulit na kanser.
Ang kanser sa prostate ay maaaring humantong sa mga sumusunod na komplikasyon:
- Metastasis: Ang pagkalat ng cancer sa mga kalapit na organ tulad ng urinary bladder, buto at lymphatic system ay ang pinakakaraniwang komplikasyon ng kanser sa prostate. Pagkatapos ng metastasis, malamang na hindi ito ganap na gumaling ngunit makokontrol.
- Incontinence: Ang kawalan ng pagpipigil sa ihi ay matatagpuan kapwa sa sakit at sa panahon ng paggamot. Ang paggamot ay nag-iiba mula sa mga gamot hanggang sa catheterization hanggang sa operasyon.
- Erectile Dysfunction: Tulad ng kawalan ng pagpipigil, ang erectile dysfunction ay maaaring magresulta mula sa parehong sakit at paggamot nito. Nakakatulong ang mga gamot at vacuum device.
Ang kanser sa prostate ay inuri klinikal mula sa T1 hanggang T4 na mga yugto:
| Mga Yugto |
|
| T1 |
Ang tumor ay hindi maramdaman sa panahon ng isang rectal na pagsusuri o makikita sa panahon ng imaging. Maaaring hindi sinasadyang matagpuan ito sa panahon ng operasyon para sa isa pang kondisyong medikal. |
| T2 |
Ang tumor ay nakakulong sa prostate at maaaring maramdaman sa panahon ng pagsusuri sa tumbong dahil sa laki nito.
Maaaring nasa imaging din ito. Ito ay higit na inuri bilang:
- T2a: Natagpuan sa isang kalahating bahagi ng isang prostate.
- T2b: Kumalat sa higit sa kalahati ng gilid, ngunit hindi sa pareho.
- T2c: Nasakop ang parehong mga prostate
|
| T3 |
Ang Tumor ay lumaki na sa labas ng prostate.
- T3a: Paglaki sa labas ng prostate
- T3b: Kumalat sa mga seminal vessel
|
| T4 |
Ang tumor ay kumalat sa mga tisyu sa tabi ng prostate tulad ng tumbong, pantog ng ihi, at pelvic wall. |
1. DRE:
Ang Digital Rectal Examination ay ginagawa ng isang doktor sa pamamagitan ng pagpasok ng isang dailiri na naka guwantes sa tumbong upang maramdaman ang anumang abnormal na hugis o kapal ng prostate.
Gayunpaman, hindi ito masyadong kapaki-pakinabang sa mga unang yugto kung saan walang kapansin-pansing pagbabagong mararamdaman.
2. Blood Test para sa PSA testing:
Kasama sa pagsusuri ng dugo ang pagsusuri para sa antas ng Prostate Specific Antigen (PSA). Ang PSA ay isang uri ng protina na ginawa ng prostate sa mga taong may kanser sa prostate. Ang pamamaga sa prostate(prostatitis) ay maaari ding magdulot ng mataas na antas ng PSA. Samakatuwid, kailangang magsagawa ng mga confirmatory test tulad ng MRI o Biopsy.
3. Imaging Test:
Ito ay partikular na mahalaga upang imahen ang lokasyon ng tumor at ang pagkalat nito. Isang MRI, CT o PET scan ang gagawin.
4. Biopsy:
Ang isang prostate biopsy ay kadalasang ginagawa gamit ang isang manipis na karayom upang mangolekta ng sample ng prostate tissue at pagkatapos ay ipinadala sa isang pathology lab upang subukan ang pagkakaroon ng mgacancer cell.
1. Operasyon:
Ang Radical Prostatectomy ay nagsasangkot ng pagtanggal ng prostate gland. Ito ang pinakamahusay na opsyon kapag ang kanser ay nakakulong lamang sa prostate.
Ang Laparoscopic Surgery ay mas karaniwang ginagamit sa mga araw na ito dahil ito ay minimally invasive kaysa sa isang open radical prostatectomy.
2. Radiotherapy:
Kinasasangkutan ng kurso ng radiation therapy, lalo na sa mga advanced na kaso, upang maiwasan ang pagkalat ng cancer. Maaari itong maging external beam therapy kung saan gumagalaw ang makina sa paligid ng katawan na nagdidirekta ng mga high-powered radiation beam sa lugar ng prostate; o brachytherapy (internal radiation) kung saan ang isang radioactive na materyal ay direktang inilalagay sa prostate gamit ang isang guwang na karayom.
3. Chemotherapy:
Ginagamit ang mga gamot upang patayin ang mabilis na paglaki ng mga selula ng kanser. Ang pangangasiwa ng mga gamot ay sa pamamagitan ng mga ugat o oral pill.
4. Ablative Therapy:
Ang pagyeyelo o pag-init ng tisyu ng prostate upang sirain ang mga selula ay ginagamit para sa napakaliit na mga kanser sa prostate kung saan hindi posible ang operasyon. Ang cyrotherapy o cyroablation ay kinabibilangan ng mga nagyeyelong tissue habang ang HIFU (High-intensity focused ultrasound) ay gumagamit ng high-intensity ultrasound upang painitin ang prostate tissue.
5. Hormone Therapy:
Ito ay ginagamit upang bawasan ang laki ng prostate at maiwasan ang karagdagang paglaki.
6. Immunotherapy:
Ang mga gamot ay ginagamit upang palakasin ang sariling kaligtasan sa sakit upang labanan ang mga selula ng kanser.
7. Targeted Drug Therapy:
Gumagamit ng mga partikular na gamot, lalo na sa mga advanced o paulit-ulit na kaso kung ang pasyente ay hindi tumutugon nang maayos sa hormone therapy.
8. Watchful Waiting:
Kinasasangkutan ng pagsubaybay sa mga pasyente para sa kanilang mga sintomas at paggamot lamang sa kanila kapag may mga palatandaan at paglaki ng kanser sa prostate. Ito ay partikular na kapaki-pakinabang sa mga matatandang lalaki na nagkakaroon ng kanser sa mga huling yugto ng kanilang buhay kung saan ang paggamot ay maaaring maging napakahirap dahil sa kanilang katandaan.
Ang aktibong pagsubaybay ay isa pang paraan kung saan ang DRE at PSA ay patuloy na ginagawa bilang bahagi ng pagsubaybay.
Ang pagsusuri sa DRE (Digital Rectal Examination) at PSA (Prostate-Specific Antigen) testing ay ang pinakakaraniwang ginagamit na mga hakbang sa screening upang matukoy ang cancer. Kung ang isa ay partikular na nasa panganib na magkaroon ng kanser sa prostate, ang isang doktor ay magpapayo ng screening.
Gayunpaman, ang mga pagkumpirma sa diagnosis ay napakahalaga upang higit pang makumpirma ang kanser.
1. Ano ang survival rate ng kanser sa prostate?
Ang 5 taon na survival rate (ang porsyento ng mga taong nabubuhay pagkatapos ng 5 taon ng diagnosis ng kanser) para sa mga taong may kanser sa prostate ay 99%.
1 sa 3 lalaki ay mabubuhay pagkatapos ng 5 taon ng diagnosis, kahit na ito ay kumalat sa iba pang bahagi ng katawan.
Ang survival rate ay bumuti sa mga nakalipas na taon na may mas mahusay na screening at mga opsyon sa paggamot.
2. Paano ko masusuri ang aking sarili para sa kanser sa prostate?
Hindi inirerekomenda ng mga medikal na propesyonal na magsagawa ng self DRE. Gayunpaman, ang regular na screening tulad ng PSA tesing at DRE na ginagawa ng isang doktor ay maaaring maging kapaki-pakinabang.
Ang isa pang pagpipilian ay ang pag-iingat sa mga sintomas ng babala tulad ng masakit na pag-ihi, dugo sa pag-ihi, atbp, ay maaaring makatulong sa maagang pagtuklas.
Ang mga impormasyon na nasa itaas ay nagmula sa Bowtie Team. Ang mga nilalaman nito ay para magamit upang pang-impormasyon lamang. Kung kailangan mo ng personal na payo pang medikal, mangyaring ikaw ay komunsulta sa mga kwalipikadong mga propesyonal na nangangalaga sa pangkalusugan.
